با همه ی خرده هائی که می توان به اغتشاش نظام حکومتی مبتنی‌برقانون اساسی خواهی داشت، در این که برای جامعة استبداد زده ایران، این نهضت نماد قدمی سترگ در راستای درستی بود تردیدی نیست. ایا کاش رهبران اغتشاش اندکی هوشمندانه تر عمل می کردند و مستبدان حاکم نیز برمنافع دراز مدت خویش ادراک گسترده تر وعمیق تری داشتند و نهال نو پای مشروطه طلبی در ایران به بار می نشست. واقعیت قدیمی این است که این گونه نشد. اگر بخشی از این شکست نتیجة اسباب‌چینی های نیروهای برون ساختاری باشد، پرتره معاندان ایرانی را در این عدم توفیق نباید ...